نقش نظام تعالی سازمانی در پایداری کسب و کار
امید اشکانی؛مدرس سیستمهای فنی و کیفی
امروزه یکی از مفاهیم مدرن در کسب و کار، توجه به امر مهم پایداری کسب و کار است که لازم میدانیم بسیاری از سازمانها با توجه به بحرانهای مختلف زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی، به سمت این مفهوم مهم حرکت کنند. پایداری در سازمانها به معنای برقرار نمودن تعادلی سه جانبه میان اقتصاد، محیط زیست و سلامت اجتماعی یک جامعه و در ابعاد وسیعتر، ایجاد ارتباط بین این سه پارامتر در تمامی سطوح این کره خاکی است. از این سه بعد به نام مثلث اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و یا خط سه گانه انتهایی نیز یاد میکنیم. در “پایداری کسب و کار” علاوه بر اینکه رشد و سودآوری مهم است، شرکت ملزم خواهد بود که اهداف اجتماعی، به خصوص اهداف توسعه پایدار (حفاظت از محیط زیست، عدالت اجتماعی و برابری، و توسعه اقتصادی) را دنبال کند.
در بین الگوهای موجود در نظامهای کیفیت، مدل تعالی سازمانی EFQM یکی از پیشتازان در حوزه پایداری کسب و کار محسوب میشود. این نظام تعالی در آخرین بازنگری خود توجه ویژهای به امر مسئولیت اجتماعی، محیط زیست و توسعه اقتصادی سازمانها داشته است و به رهبران سازمانی اکیداً پیشنهاد میکنند با اجرای اصل رهبری آینده نگر، در امر پایداری کسب و کار گامهای مهمی را انجام دهند.
بر اساس نظر نظام تعالی سازمانی، یکی از وظایف مهم سازمانها در پایداری کسب و کار، اجرای مفهوم مهم مسئولیت اجتماعی در سازمان است. مسئولیت اجتماعی شرکتی مجموعه وظایف و تعهداتی است که شرکت بایستی در جهت حفظ، مراقبت و کمک به جامعه‌ای که در آن فعالیت میکند، انجام دهد. در این راستا عواملی مانند جذب کارآموز و پرورش فرزندان نسل Z یکی از عوامل مهم در زمینه مسئولیت اجتماعی است. نسل Z که به اصطلاح متولدین بعد از سالهای 1375 شناخته میشوند، دارای پتانسیل بالا هستند ولی مسیر مشخصی برای استفاده از این پتانسیل برای آنها وجود ندارد. سازمانهای متعالی امروزه میتوانند با بهرهگیری از این ظرفیت، نقش بسیار کلیدی در مسئولیت اجتماعی ایفا کرده و همچنین با تامین نیروی متخصص، آینده کسب و کار خود را تضمین کنند.
از طرف دیگر، توجه به محیط زیست از جمله دیگر موارد پر اهمیت در نظامهای تعالی سازمانی و پایداری کسب و کار است. نظام تعالی سازمانی EFQM در آخرین ویرایش خود توجه ویژهای به موضوع حفاظت از محیط زیست دارد. در این راستا استفاده از الگوهای اقتصاد چرخهای به منظور حفاظت از منابع موجود اهمیت بالایی دارد. تمرکز بر اقتصاد چرخشی در کند کردن تغییرات آب و هوایی تاثیر پررنگی می‌گذارد. باید برای رسیدگی به بحران آب و هوا اقدام شود و بازیافت مواد در این پروسه نقش مهمی دارد. زمانی که اقتصاد چرخهای به شیوهای متفکرانه و فراگیر طراحی شود، پتانسیل حفاظت از محیط زیست، بهبود اقتصاد و ارتقای عدالت اجتماعی افزایش پیدا میکند. در مفهوم اقتصاد چرخهای توجه به این موضوع اهمیت بالایی دارد که خروجی یک سازمان، میتواند ورودی یک سازمان دیگر برای تولید یک محصول باشد و این موضوع نقش کلیدی در تامین منابع سازمانی ایفا میکند.
همچنین شناسایی صحیح ذینفعان از جمله چالشهای مطرح در زمینه پایداری کسب و کار است. امروزه اینطور به نظر میرسد که گروه خاصی شامل سهامدار، کارکنان و تامین کنندگان ذینفع هستند، اما ذینفعان محدود به این موارد نیستند و شناسایی باقی ذینفعان عموماً امری چالش برانگیز برای سازمان است که رهبران آینده نگر نقش مهمی در شناسایی این مفهوم مهم دارند و بر پایه آخرین اصل پایداری کسب و کار، رهبران آینده نگر باید به مفهوم مهم پاسخگویی یعنی وظیفه قانونی یا اخلاقی برای ارائه حساب و گزارش به شخصی که مسئول آن است توجه ویژهای داشته باشند. رهبران آینده نگر با استفاده از الگوی امانتداری میتوانند نقش موثری در پاسخگویی به ذینفعان خود داشته باشند و همواره باید در نظر داشته باشند که یک سازمان، به عنوان یک امانت اجتماعی نزد رهبران آینده نگر است و آنها باید با بهترین شکل ممکن نسبت به پیشرفت و رشد این امانت مهم گام بردارند.
به طور کلی در یک جمع بندی، با توجه به نظام تعالی سازمانی، چهار عنصر مسئولیت اجتماعی، حفاظت از محیط زیست (اقتصاد چرخهای)، توجه به ذینفعان و پاسخگویی توسط رهبران آینده نگر از جمله مهمترین عوامل در پایداری کسب و کار هستند که با در نظر گرفتن این موارد، میتوان آینده کسب و کار را در وضعیت فعلی، به مقدار قابل توجهی رشد و توسعه داد.