کیفیت حلقه اصلی صنعت غذا

دکتر محمد حسین عزیزی،مدیر کل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو؛اهمیت غذا  بر همگان روشن است و غذا نقش اصلی را دارد در تامین امنیت ملی. یکی از شاخه‌های اصلی و اساسی امنیت ملی، امنیت غذایی است و 4 مولفه اصلی دارد. اولین مولفه، موجودیت غذا است. غذا باید موجود باشد و در دو واژه تولید و تامین خلاصه می‌شود.

تولید یعنی غذا در داخل کشور تولید بشود و تامین یعنی اگر قابل تولید نیست، از طریق واردات تامین ‌شود. بنابراین تا غذا موجود نباشد در موردش نمی‌شود صحبت کرد. البته این موجودیت در مورد همه چیزهای دیگه هم صادق است. یعنی هر کالایی این مولفه‌ها را باید داشته باشد.

البته در امنیت غذایی مسئله در دسترس بودن، توزیع، قدرت خرید و موارد دیگر هم اهمیت دارد.  فعلاً ما بر موجودیت تاکید داریم. مسئله بعدی اصالت است. شناسنامه هر محصول باید مشخص باشد که کجا تولید شده و چه ترکیبات، چه مشخصات، مدارک و مستنداتی دارد و لازم است اینها ضمیمه کالا باشد.

سپس کیفیت مد نظر ما است. اینکه محصول با اصالت چه کیفیتی دارد. در مورد غذا کیفیت خیلی مسئله پیچیده و مهمی است و شامل فاکتورهای خیلی زیادی می‌شود . فقط شامل مزه، رنگ، ارزش تغذیه ای، نیست و عوامل زیادی در کیفیت موثر هستند.

کیفیت و اصالت را سازمان‌هایی مثل سازمان استاندارد و نهادهای دیگری هم کار می‌کنند و ضوابط و دستورالعمل و آیین‌نامه‌ای در موردش دارند، که تایید می‌کند محصول اصیل است و کیفیت لازم را دارد و یا حداقل‌هایی را دارد و می‌توانیم بگوئیم استاندارد حداقل‌های پایه را تعریف می‌کند.

و اما سلامت محصول بیشتر به حوزه وظیفه وزارت بهداشت بر می‌گردد. ما در وزارتخانه بهداشت مسئول آخرین بخش فرآیند که مسئولیت سلامت غذا است هستیم. سلامت خودش جزو امنیت غذایی است و زیر مجموعه سلامت محسوب می‌شود، اما فاکتور بزرگ و مهمی است که میتواند همه موارد قبلی را تائید را رد کند.محصولی ممکن است هم اصالت داشته باشد و هم کیفیت خوبی داشته باشد و پروتئین، چربی و… مناسبی داشته باشد و حتی خوشمزه هم باشد. اما سلامت نباشد. این موضوع می تواند فاکتورهای قبلی را هم تحت تائیر بگذارد.

بنابراین اینجا ما روی آلودگی‌ها و آلاینده، چه از نظر شیمیایی و چه از نظر میکروبی ویا  از نظر فلزات سنگین و چیزهایی برای سلامتی انسان که ممکن است خطر داشته باشه بررسی می‌کنیم و آنها را مد نظر قرار می‌دهیم.

در زمینه بررسی سلامت، ما هم  محصولات غذایی وارداتی را کاملا تحت نظر داریم، چه مواد اولیه و بسته‌بندی باشد و با غذا و آشامیدنی‌ها در ارتباط باشد، همه در محدوده اداره کل فرآورده‌های غذایی آشامیدنی هست که باید در سامانه ثبت شود.  مدارک و مستنداتی باید در مورد اصالت و کیفیت و … داشته باشد و سپس ما مجددا نمونه گیری می‌کنیم و ویژگی را با آنچه که باید باشد مقایسه می‌کنیم و و مخصوصا ما بر بحث سلامت محصول تاکید داریم.

غذا چیزی است که مردم روزی 3 بار با آن سر و کار دارند. غذاهای اصلی صبحانه، ناهار و شام را داریم و بین این 3 هم معمولا میان وعده داریم. بنابراین غذا اهمیت خیلی زیادی دارد و اگر غذا سالم باشد و  کیفیت لازم را داشته باشد، شاید احتیاج به خدمات درمانی کم باشدو اگه مردم رژیم غذایی سالمی داشته باشند هم به سلامتی کمک می‌کند و هم به پیشگیری از خیلی از بیماری‌ها.

مصرف به اندازه از هر دو جهت قابل تامل است. هم به جهت زیاد خوردن و هم به جهت کم خوردن. با در نظر گرفتن همه جوانب می‌توان گفت غذایی که به سفره مردم رسید سالم هست و خطری آنها را تهدید نمی‌کند.

بنابراین وظیفه اصلی سازمان غذا و دارو و مخصوصا اداره کل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی کنترل سلامت غذا است. البته ما با سازمان استاندارد، سازمان دامپزشکی و … در تعامل هستیم.

در زمینه غذا سازمان‌های زیادی فعال هستند. در یک بررسی به 45 دستگاه و سازمان رسیدند که همه آنها قوانینی دارند. متاسفانه این گستره وسیع باعث تداخلاتی در حوزه غذا شده است که گاهی مشکلاتی را هم برای تولید کننده‌ها و هم برای مصرف کننده‌ها ایجاد می‌کند و یا باعث سر درگمی می‌شود.

به نظر می‌رسد که مطلوب این است که ما یه قانون جامع غذا بنویسیم و همه قوانین را تجمیع در یک کتاب نمائیم و سپس بررسی کنیم که چه تداخلاتی وجود دارد. البته همه سازمان‌ها این حس و تمایل را دارند که وظایف خود را گسترش دهند و این هم مزید بر علت مشکلات می‌گردد. امیدواریم با تمجیع قوانین این مشکلات به حداقل برسد.

کرونا با وجود مشکلاتی که ایجاد کرده شاهد تحولات خوبی نیز در زمینه غذا و موضوع بهداشت نیز هستیم. علی رغم تصوری که وجود دارد غذاهای صنعتی رشد زیادی داشته است و تقاضای مردم در شرایط کرونایی به مصرف غذاهای صنعتی افزایش داشته و غذاهای فله‌ای کاهش چشمگیری داشته است. رشد غذاهای بسته بندی و نان‌های بسته بندی نیز رشد داشته و این کیفیت صنایع غذایی را بالا برده است.

در مجموع باید بگوئیم کیفیت در صنایع غذایی حرف اول را می‌زند و با توجه به گرانی همه کالاها و به پیروی از آن مواد غذایی، سهم بسیار زیادی از درآمد خانوار صرف تهیه غذا می‌شود و آمار‌های جدید می‌گوید حدود 50 درصد درآمد خانوار به خرید غذا اختصاص می‌یابد.

پس توجه به کیفیت غذا در این شرایط فوق العاده اهمیت بالایی پیدا کرده است و توجه به غذای سالم می‌تواند آمار بیماری‌ها را کاهش دهد. امید داریم با کمک همه دست اندرکاران صنعت غذا بر مشکلات فائق آییم و غذای سالم و با کیفیتی را به دست مردم برسانیم.