چالش های کیفیت در ایران چیست و آیا می شود کیفیت را اندازه گیری نمود

دکتر عباس سقایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و تحقیقات

 موضوع اصلی که باید به آن پرداخته شود راهبرد کیفیت است و می‌خواهم از این فرصت استفاده کنم و این موضوع را مطرح کنم که با چه مشکلاتی روبه‌رو هستیم که در حال حاضر نیازمند راهبرد هستیم.
وی با بیان اینکه قصد دارد بر دغدغه‌های کیفیت متمرکز شود، افزود: در کشورمان موقعیتی که مردم با کیفیت مواجه هستند، چالش‌هایی را ایجاد کرده است. در واقع خدمات و محصولاتی که مردم دریافت می‌کنند، برخی اوقات از حداقل‌های لازم برخوردار نیست و این یک چالش اساسی است.
سقایی با اشاره به اینکه در فضای صنعتی کشورمان، بعضی از سازمان ها به شدت درگیر مشکلات کیفی هستند و به شکل خاص خودروسازان این درگیری را دارند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه مشتریان به چند گروه تقسیم می‌شوند، گفت: مشتریان راضی، مشتریان ناراضی و مشتریان وفادار. اما نوع دیگری از مشتریان به نام مشتریان گروگان را هم داریم.
وی در ادامه افزود: اگر کسی خرید را تکرار کند به او مشتری وفادار می‌گویند ولی اگر ناراضی باشد و خرید را تکرار کند به او مشتری گروگان می‌گویند. مشتری گروگان منتظر فرصتی است تا موقعیت خود را تلافی کند.
سقایی با تاکید بر اینکه مردم از بخشی از محصولاتی که ارائه می شود، چندان راضی نیستند، عنوان کرد: نتیجه این موضوع آن است که انبار‌ها از محصولات پر شده است و بخشی از واردات توانسته توان تولید ما را بگیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه کیفیت سپری قوی در مقابل واردات و شمشیری برنده در بازار صادرات است، گفت: این در حالی است که برخورد بخش صنعت در کشور ما با مقوله کیفیت، به گونه ای است که گواهینامه و جایزه جمع می‌کند. به عبارت دیگر اقداماتی در بخش صنعت انجام می‌شود که بیشتر از آنچه نتایج داشته باشد، نمایش به دنبال دارد.

وی اظهار داشت: در سازمان‌ها هم همین‌طور است و زمانی که از یک مدیر سوال می کنیم که در مورد کیفیت چه اقدامی انجام داده است، به جای اینکه بگوید به چه کشورهایی صادرات انجام داده است و بگوید که توانسته به چه میزان از بازار را از دست چینی‌ها دربیاورد، سعی می‌کند نتایجی که بیشتر شکل نمایش را دارد، ارائه کند.
سقایی با اشاره به اینکه بخشی از متخصصان کیفیت در صنعت کارشان این است که مجری این نمایش باشند، تصریح کرد: در بسیاری از سازمان‌ها کیفیت به اجرای نمایش تبدیل شده است و اصلی‌ترین ابزارهای کیفیت به درستی اجرا نمی‌شود.
وی در ادامه افزود: نظر من این است که راهبرد کیفیت محدود به صنعت نیست و قاعدتا محدود به سازمان استاندارد هم نیست. اصولا یکی از ویژگی‌های کیفیت این است که نمی‌توان برای آن حد و اندازه تعریف کرد و سیال است و حرکت می‌کند و بنابراین کیفیت فقط نمی‌تواند در بخش صنعت باشد.
سقایی با تاکید بر اینکه اصولا هزینه بی‌کیفیتی باید پرداخت شود، گفت: در کشور ما مردم در حال پرداخت این هزینه‌ها هستند.
وی یکی از نتایج بی‌کیفیتی در صنعت را حجم قابل توجهی از واردات دانست و اظهار داشت: این حجم از واردات جلوی کسب‌وکار ما را می‌گیرد. در گذشته متوسط تعداد افراد شاغل در بنگاه‌های اقتصادی ۲۶ نفر بود اما در حال حاضر این میزان به ۱۶ نفر رسیده است.
سقایی با بیان اینکه در بخش ساختمان یک میلیون واحد مسکونی از کیفیت لازم برخوردار نیستند، تصریح کرد: اگر در تهران زلزله رخ بدهد، ۵۰ درصد خانه‌ها با مشکل مواجه می‌شوند، زیرا ۶۵ درصد مصالحی که در ساختمان‌ها استفاده می‌شود، از استاندارد لازم برخوردار نیست.
وی اضافه کرد: عمر مفید ساختمان‌ها در کشورها ۲۰ تا ۳۰ سال است، اما در دنیا عمر مفید ساختمان‌ها ۱۰۰ تا ۱۵۰سال است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و تحقیقات با اشاره به فقدان کیفیت در بخش کشاورزی نیز گفت: در بخش کشاورزی سالانه چهل میلیون تن ضایعات محصولات کشاورزی داریم و این در حالی است که مشکل تغذیه هم در کشور وجود دارد.
سقایی با اشاره به وضعیت نه چندان خوشایند کیفیت در آموزش عالی عنوان کرد: یک فرد سال‌ها تحصیل می کند و مدارج بالای تحصیلی را طی می کند اما بخش صنعت چنین فردی را با کراهت استخدام می‌کند، در حالی که تمام تلاش این فرد تحصیل‌کرده آن است که خود را به جایی وصل کند و استخدام شود. در صورتی که باید بر عکس باشد و بخش صنعت با علاقه چنین فردی را استخدام کند.
وی در ادامه افزود: در کشور ما آموزش و پرورش هم چندان در آماده سازی افراد برای مهارت‌های زندگی، مهارت های اجتماعی، مهارت‌های اقتصادی و مهارت‌های فنی موفق نیست.
سقایی با تاکید بر اینکه کیفیت در کشور ما مهجور است، گفت: متاسفانه کیفیت تبدیل به یک سری کارهای اقتصادی بین مشاوران و کارشناسان است و نتیجه آن هم به تعدادی گواهینامه و قاب تبدیل شده است.

منبع:نشریه کیفیت و مدیریت-زمستان 1400