مطالب ذیل حاصل مصاحبه حضوری با پیشکسوت بازرسی ایران جناب آقای مهندس فرزین انتصاریان رییس محترم انجمن مدیریت کیفیت ایران و موسس گروه کارشناسان (اکسپرتز ) می باشد . دراین مصاحبه از ایشان خواسته شد تا تاریخچه بازرسی در ایران که با ایشان شروع شده را به همراه خلاصه ای از سوابق فعالیت های خودشان به عنوان بازرس ارائه نمایند و همچنین اشاره ای به انواع بازرسی داشته باشند
خلاصه ای از سوابق تحصیلی و شغلی آقای مهندس انتصاریان در حوزه بازرسی
ایشان فارغ التحصیل رشته مهندسی مکانیک از دانشگاه امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) هستند. پس از فارغ التحصیلی، ایشان 5 سال در نیروی دریایی بصورت قراردادی بعنوان مهندس غیر نظامی در تعمیرات ناوگان دریایی ایران فعالیت داشته اند. بعد از آن شرکت تعمیرات کشتی ایجاد کردند. همزمان مدیر شرکت کشتیرانی کارون بودند که بزرگترین شرکت کشتیرانی در بخش خصوصی بود. سابقه آشنایی ایشان با بازرسی به مفهوم بازرسی شخص ثالث از سال 52 در زمانی که ایشان شرکت تعمیرات کشتی را ایجاد کردند شروع شد و سپس در شرکت کارون ادامه یافت بدین صورت که یکی از فعالیت های آقای مهندس انتصاریان تعمیرات کشتی های بزرگ شرکت کشتیرانی ملی آریا بوده و ایشان مسئول تعمیرات اساسی چند مورد کشتی اقیانوس پیما و کشتی بیمارستانی فارور متعلق به سازمان شیر وخورشید سرخ (هلال احمر) بودند. بدلیل اینکه کار تعمیراتی می بایست توسط موسسات رده بندی تایید شود با بازرسان موسسات رده بندی بین المللی در ارتباط قرار می گیرند و از آنجا با کار بازرسی رده بندی و گواهینامه هایی که می بایست برای کشتی ها صادر شود آشنا می شوند. طی چند سالی که در شرکت کشتیرانی کارون بودند، چند کشتی این شرکت تحت کلاس لوید آلمان (GL) و بیرووریتاس فرانسه(BV) قرار داشت و درنتیجه مستقیما در ارتباط با بازرسان این موسسات قرار می گیرند. در نزدیکی های انقلاب بعضی از موسسات رده بندی خارجی تصمیم گرفتند از ایران خارج شوند. لذا با توجه به تخصص و آشنایی ایشان به امور رده بندی کشتی تقریبا همه آن ها آقای انتصاریان را به جای کارشناس خارجی خود تعیین کردند و ایشان پس از اتمام دوره های مقررات رده بندی و آموزش های حین کار همراه با بازرسان موسسات رده بندی فعالیتشان را بعنوان بازرس موسسات رده بندی شروع کردند. در ادامه، ایشان در سال 1359 مشترکا با آقای مهندس حسن مظهری که قبلا معاون عملیات سازمان بنادر بودند شرکت گروه کارشناسان ایران (IGS) را به عنوان اولین موسسه ایرانی بازرسی کشتی و کالا در خرمشهر تاسیس کردند. این امر را میتوان شروع رسمی صنعت بازرسی در ایران تلقی نمود به این معنی که قبل از آن هیچ نهاد مستقل ایرانی در امور بازرسی کشتی و کالا فعال نبوده است.
زمانی که ایشان در شرکت کشتیرانی کارون بودند، تنها شرکتی که بازرسی کالا انجام میداد شرکت SGS بود. که در تهران چند بازرس خارجی داشت این شرکت برای انجام بازرسی های خود در بنادر جنوب را به آقای مهندس انتصاریان واگذار کردند. در آن زمان بازرسی کالا بیشتر مربوط به خسارات کالاها در روی کشتی یا در انبار گمرک بود. زمانی که کالا یا کشتی خسارتی میدید، بیمه لویدز و شرکت های بیمه می بایست از خسارت گزارش تهیه کنند. در آن وقت، ، شرکت انگلیسی گری مکنزی نماینده رسمی بیمه لویدز (Lloyds Agent) در ایران بود. مسئول این بخش یک فرد هندی الاصل بنام آقای قادری بود که صرفا کار های اداری را انجام میداد و از کاپیتان های کشتی های خارجی که برای تخلیه بار خود به بندر آمده بودند برای بازرسی خسارت کالا ها و کشتی های صدمه دیده استفاده میکرد. در اوائل سال1357، آقای قادری با شناختی که از آقای انتصاریان داشت از ایشان برای بازرسی کالاها و کشتی های خسارت دیده دعوت به همکاری کرد. در پایان سال 1357 ایشان در این چند حوزه فعالیت داشتند شامل:
- بازرسی رده بندی کشتی
- بازرسی کالا های وارداتی و یا خسارت دیده
- بازرسی خسارت کشتی
در نتیجه میتوان تاریخ شروع صنعت بازرسی کالا و بازرسی رده بندی توسط ایرانی ها را از سال 1357 دانست که تا قبل از جنگ که ایشان خرمشهر بودند. در تمام منطقه خوزستان و بنادر آن بعضا بوشهر هم بازرسی انجام می شده است.
شروع بازرسی های رده بندی و کالا در ایران
در سال 1360 بدلیل شروع جنگ، آقای انتصاریان از خرمشهر به تهران نقل مکان می کنند و در فاصله کوتاهی، شعبه بندرعباس شرکت IGS با مشارکت آقای آیدین سلطانی تاسیس گردید. با توسعه این شرکت فعالیت های بازرسی در حوزه های مختلف هم توسعه یافت به شکلی که آقای انتصاریان نماینده و بازرس رسمی 7 موسسه معتبر رده بندی بین المللی(GL-BV-ABS-RINA-NK-CR-KR) بودند. در طول نزدیک به 25 سال فعالیت آقای انتصاریان به عنوان بازرس موسسات رده بندی هزاران کشتی را مورد بازرسی قرار داده اند و جز معدود بازرسانی در جهان هستند که مجاز به انجام بیشترین طیف بازرسی بوده اند. این بازرسی ها شامل انواع کشتی ها و شناورها از جمله تانکر های حمل مواد مایع Product Carrier، نفتکش های حمل نفت خامVLCC/ULCC ، تانکر های حمل گاز مایع LPG/LNG ، کشتی های خاصSpecial Ships، کشتی های مسافری بزرگ Cruise/Passenger Ships،کشتی های باری Dry Cargo Ships ، یدک کش و حتی سکوها نفتی و حفاری در جران دریانوردی و یا تعمیرات اساسی بعد از خسارات جنگی و در حین ساخت می شود.
بازرسی در جریان جنگ ایران و عراق
بعد از شروع جنگ وقتی جنگ کشتی ها شروع شد موسسه سالویج اسوسیشن (Salvage Association) وابسته به بیمه لویدز برای تعیین خسارت های کشتی های خسارت دیده ایرانی و خارجی در جریان جنگ که توسط بیمه های ایرانی و یا بیمه لویدز یا بیمه گران اتکایی و تضمین کننده پرداخت خسارت کشتی هایی که به بنادر ایران تردد می کردند بیمه می شدند، شرکت آی جی اس و آقای انتصاریان را بعنوان بازرس کشتی های خسارت دیده در جنگ تعیین کردند.
علاوه بر این IGS بازرسی های موسسات بیمه مسئولیت صاحبان کشتی (کلوب های P&I) را نیز انجام می دادند و به عنوان بازرس بیمه صاحبان کشتی که با خسارت کالا یا مسایل دیگر مواجه می شدند و یا بر علیه کشتی ادعایی صورت می گرفت، بازرسی های P&I انجام می شد.
در تمام زمان هشت ساله جنگ ایران و عراق، کلیه بازرسی های کشتی های باری و نفتکش خسارت دیده در جریان جنگ که تعداد آن ها به بیش از 800 مورد می رسد بعلاوه بازرسی های تعیین صلاحیت یدک کشی کشتی های موشک خورده که باید به سایر کشورها برای تعمیر می رفتند، توسط ایشان انجام شده است. لازم به ذکر است که بسیاری از این بازرسی ها در مناطق جنگی و بعضا تحت حمایت نیرو های نظامی ایران انجام شده است.
بازرسی کالاهای وارداتی و صادراتی در بنادر ایران
تقریبا به مدت 15 سال از شرووع جنگ، قریب به اتفاق بازرسی های کالا های صادراتی و وارداتی و محمولات نفتی در توسط آقای انتصاریان و تیم آموزش دیده ایشان در شرکت گروه کارشناسان ایران IGS صورت می گرفته است.
در سال های پایانی جنگ، گروه کارشناسان ایران (IGS) نمایندگی چند شرکت خارجی را در حوزه بازرسی کالا از جمله، “Watson Gray” برای بازرسی مواد مایع (نفت و مشتقات آن) ”Daniel C Griffith” که بعد از مدتی به INSPECTORATE تغییر نام داد برای بازرسی کالاهای خشک را به عهده داشت. تا سال ها بعد از جنگ، حجم زیادی از کالاهای وارداتی در مبدآ توسط شرکت های خارجی تحت نمایندگی و در ایران نیز توسط IGS بازرسی می شده است. بخصوص در بازرسی های کالای فله برای اولین بار محاسبه مقدار بار در روی کشتی ها از طریق درافت سوروی (Draft Survey) و آلیج سوروی ) (Ullage Survey صورت گرفته است.
بازرسی پیش از حمل یا PSI
در سال 1374 پس از برگزاری اولین سمینار بازرسی پیش از حمل کالا (سورویانس) که توسط آقای انتصاریان در دانشگاه علامه طباطبایی بر گزار شد و راهنمایی که برای این نوع بازرسی تحت نام سورویانس تدوین و منتشر شد، مدیر کل نظارت بر ارز بانک مرکزی به دلیل تقلبات و سوء استفاده هایی که در امر واردات کالاها صورت می گرفت، به آقای انتصاریان پیشنهاد کردند که IGS بازرسی کلیه کالاهای وارداتی به ایران را تحت نظارت بانک مرکزی انجام دهند که ایشان نپذیرفتند. ولی قبول کردند که در تاسیس یک شرکت مستقل ایرانی و راه اندازی و آموزش آن مشارکت نمایند .لذا وزارت صنایع سنگین تاسیس شرکت IEI فعلی را به عهده گرفت.
زمانی که پست مدیریت کل بازرسی کالا در سازمان ملی استاندارد ایران ایجاد شد آقای مهندس تبریزی ، و بعد آقای مهندس سیاح و سپس سرکار خانم مهندس پیروزبخت این پست را تحویل گرفتند و در طی آن سال ها همکاری های علمی و انتقال دانش در حوزه بازرسی کالا توسط ایشان صورت می گرفت و طی آن روش ها و دستورالعمل های مربوط به بازرسی قبل از حمل و روش های استفاده از شرکت های بازسی تهیه شد .
با توسعه بازرگانی خارجی و گسترش فعالیت های بازرگانی بخش خصوصی، که غالبا در قالب اعتبارات اسنادی LC انجام می شد، فضای گسترده ای در مقابل شرکت های بازرسی ایجاد کرد. این امر ضرورت آموزش های تخصصی را در حوزه های تجارت بین المللی و مسئولیت های بازرسان و جنبه های حقوقی آن به وجود آورد . در این ارتباط سمینارها و دوره های آموزشی متعددی که بعضا بیش از یک هفته به طول می انجامید برگزار شد.
بازرسی حین حمل کالا
حمل بار می تواند بصورت زمینی دریایی یا هوایی باشد. در این نوع بازرسی موارد مرتبط با ایمنی حمل مطرح می شود چه برای کالا چه برای وسیله حمل کالاو چه برای افرادی که در جریان حمل حضور دارند.
مثلا در مورد حمل کالا با کشتی موارد زیر می تواند مطرح شود:
- آیا این بارمی تواند با کشتی حمل شود؟
- نحوه حمل چگونه باید باشد؟
- بسته بندی کالاچگونه باید باشد؟
- سلامت ان چگونه باید حفظ شود؟
- بارچینی و مهاربندی چگونه باید باشد؟
- حمل کالا در کانتیتر چگونه است؟
- شرایط حمل کالای مایع و گاز در تانکر چگونه ایت؟
- حمل کالاهای خطرناک چگونه باید باشد.
همه این ها مواردی است که در بازرسی های شروع و یا حین حمل اعم دریایی،زمینی و یا هوایی مورد نیاز است که هریک نیاز به تخصص و اشراف به مقررات بین المللی مربوطه دارد که به دلیل طولانی شدن این مصاحبه به زمانی دیگر موکول می شود.
بازرسی های قانونی کشتی ها
در حمل کالا مهمترین مسئله، مناسبت، ایمنی و صلاحیت فنی وسیله حمل است. مثلا در حمل دریایی، صلاحیت دریانوردی کشتی شامل انطباق با مقررات کنواسیون های بین المللی و موسسات رده بندی که ایمنی و سلامت کشتی و خدمه آن و محیط زیست و غیره را پوشش میدهند اولویت اساسی دارد.
اینکه رده بندی کشتی چگونه انجام می شود یک سرفصل بازرسی جدا ازموراد دیگر به حساب می آید. مشابه آن در صنعت هوانوردی نیز وجود دارد که با حملو نقل ریلی و زمین تفاوت های اساسی دارد. بازرسی های مرتبط با ایمنی و صلاحیت دریانوردی کشتی بر دو دسته تقسیم می شود:
- بازرسی های قانونی
بازرسی که تحت عنوان بازرسی های قانونی (Statutory Inspections) تعریف می شود و منطبق است با مقررات کنوانسیون های مختلفی که برای ایمنی دریانوردی تعریف شده و مسئولش هم سازمان های دریانوردی کشورها هستند. بازرسی های قانونی کشتی ها معمولا توسط موسسات رده بندی مجاز به نمایندگی از دولتی که پرچم آن بر روی کشتی است انجام می شود. بازرسی ها قانونی و گواهینامه هایی که برای کشتی ها صادر به شرح زیر است:
- سلامت سازه کشتی Safety Construction
- سلامت تجهیزات کشتی Safety Equipment
- بازرسی خط شاهین یا خط بارگیری (Load line) که میزان بار را در شرایط مختلف دریانوردی تعریف می کند.
- گواهینامه تجهیزات مخابراتی Safety Radiotelegraphy
- گواهینامه انداره گیری تناژ Tonnage Measurementکه بر اساس این گواهینامه عوارض بندری و غیره اخذ می شود.
- گواهی نامه جلوگیری از آلودگی دریا MARPOL
- گواهینامه سیستم مدیریت کشتی (ISM Code)
- گواهینامه آموزش دریانوردان (STCW)
- …
بازرسی در هر یک از موارد فوق نیازمند تجربه و تخصص خاص خود است و بازرسان موسسات رده بندی مسئولیت انجام آن ها را به عهده دارند.
- بازرسی های رده بندی کشتی های در حال ساخت
موسسات رده بندی، علاوه بر سازمانهای دریانوردی کشورها، مورد تایید بیمه ها نیز هستند. بدین شکل که صدور بیمه نامه برای پوشش بیمه ای کشتی یا بار منوط به درارا بودن گواهی نامه معتبر موسسات رده بندی است.
محدوده پوشش این بازرسی ها از تهیه قانون و مقررات ساخت کشتی توسط موسسات رده بندی شروع می شود و پس از تایید نقشه های ساخت، وارد مراحل بازرسی می شود شامل: نظارت بر تولید مواد اولیه وساخت تجهیزات ماشین آلات، نظارت، تایید صلاحیت کارگاه ساخت، تایید صلاحیت جوشگاران، بازرسی های کشتی در حین ساخت، نظارت بر انجام آزمایشات در جریان ساخت و آزمایشات نهایی که نهایتا به صدور گواهینامه های رده بندی می انجامد. در پایان ساخت چند گواهینامه برای هرکشتی صادر می شود شامل:
- گواهینامه بدنه Hull Certificate
- گواهی نامه ماشین آلات و تجهیزات الکتریکی Machinery and Electrical Certificate
- گواهی نامه سلامت تجهیزات بالابر Cargo Gear Certificate
- بازرسی تجهیزات بالابر روی کشتی
یکی از انواع بازرسی های رده بندی بازرسی تجهیزات بالابر روی کشتی از جمله Heavy Lift Cranes می باشد. که بعضا تا چند هزار تن را می توانند تحمل کنند. در واقع مجموعه ای از دستگاه های بالابر که بصورت هماهنگ باری را از از کشتی تخلیه یا بار گیری می کنند
- بازرسی حین بهره برداری کشتی
کلیه کشتی ها در مدت فعالیت های دریانوردی باید به طور منظم و برنامه ریزی شده توسط بازرسان موسسات رده بندی بازرسی شده و مورد تایید قرار گیرند. اهم این بازرسی ها به شرح زیر هستند:
- بازرسی های ویژه که هر 5 سال کلیه اجزاء بدنه و ماشین آلات کشتی به صورت یکجا و یا به طور برنامه ریزی در طول 5 سال در حالت باز شده مورد بازرسی قرار می گیرند
- بازرسی زیر آبی هر دو سال و نیم یکبار بر روی داک
- بازرسی های سالیانه که طی آن بدنه و ماشین آلات مورد بازرسی قرار می گیرند
- بازرسی تجهیزات بالابر که به صورت ویژه و سالیانه بازرسی می شوند
- بازرسی های مقطعی که در زمان های خاص یا خسارت انجام می شود.
در حال حاضر غریب به اتفاق بازرسی های رده بندی کشتی های با پرچم ایران در داخل و خارج کشور توسط صد ها بازرس دو موسسه رده بندی آسیا و موسسه رده بندی ایرانیان بازرسی می شوند. در ایران در ایران بازرسی ها در تخصص های مختلف زیر نظر بازرسان شرکت های رده بندی انجام می شود.
سازمان بنادر و دریانوردی ایران تحت مقررات سازمان جهانی دریانوردی IMO مجوزهای شرکت های رده بندی را برای بازرسی و صدور گواهینامه های قانونی را صادر می کند.
.
بازرسی های خسارتی در جریان حمل و نقل کالا
اگر خسارتی وارد شد می تواند خسارت به بار، به کالا و خسارت های جانبی به افراد و تاسیسات باشد که در این حالت بازرسی
Nature Cost OF Extend Of Damage
می بایست حجم خسارت، علت خسارت، ماهیت خسارت،محدوده خسارت(مستقیم یا غیر مستقیم)تعریف شود.
مثلا بازرسی آتش سوزی کشتی (حالا چه موشک خورده بود حادثه دیده در مراجع بیمه ای چه داخلی چه خارجی ملاک پرداخت هزینه هست).
تعیین ارزش خسارت بنا به درخواست شرکتهای بیمه ای توسط بازرس انجام میشود که تعدیل خسارت نام دارد.
مفهوم بیمه های اتکائی
شرکتهای بیمه که یک بیمه نامه صادر میکنند معمولا اگر مبالغ بیمه گسترده باشد این را بصورت اشتراکی عمل می کنند بنابراین در یک سند بیمه(بیمه نامه) ممکن است چندین شرکت بیمه ،مسئولیت برعهده گرفته باشند .خود شرکتهای بیمه ایران همه خودشان را بیمه می کنند که بیمه گران شرکتهای بیمه ای بیمه های اتکائی نام دارند. کسی که Claime Adjuster یا تعدیل کننده خسارت است. را بیمه ها تعیین می کنند ولی ماهیتا باید مورد تایید .بیمه کران اتکائی قرار گیرند.
تعدادی از این بیکه گران اتکائی در دنیا مثل ( Reinsurance-SWISS RE-MUNICH RE ) هستند.
که جناب آقای مهندس انتصاریان مبحث آموزش AJUSTERرا در ایران راه اندازی کرده اند.
بازرسی های بیمه مسئولیت صاحبان کشتی (کلوب پی اند آی)
ممکن است یک سری بازرسی ها از جانب صاحب کشتی انجام شود.ممکن است کشتی را بیمه کرده باشد این بازرسی ها به غیر از بازرسی های بخش رده بندی که مورد استفاده شرکتهای بیمه است می باشد .چندین نوع بازرسی دیگر هم هست ازجمله بازرسی برای پوشش بیمه ای بار کشتی و خسارتهایی که به ان وارد می شود.و این بخش بار و شخص ثالث را معمولا P&ICLOUP ها انجام می دهند.
بازرسی صنعتی در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی
پس از چندین سال که قطر از حوزه میدان گازی پارس جنوبی که بین ایران و قطر مشترک است برداشت می کرد قرارداد توسعه فازهای پارس جنوبی توسط معاونت اکتشاف شرکت نفت ایران با یک شرکت ایتالیایی بسته شد که شرکت GL بازرس شخص ثالث این پروژه بود. بعد از مدتی معاونت اکتشاف از چارت سازمانی شرکت نفت حذف و شرکت ایتالیایی هم بنا به دلایلی انصراف داد. که اولین ورود ایرانی ها به حوزه بازرسی های نفت و گاز بود. با شروع فازهای مختلف پارس جنوبی بازرسی های پروژه های مرتبط به آن ها و پروژه های توسعه میدان های نفتی ، به فعالیت های شرکت های بازرسی در قالب شخص ثالث، اضافه شد. این بازرسی ها که از تایید طراحی PLAN APPROVAL شروع و بازرسی و تایید مواد، تجهیزات و ماشین آلات تا نصب و راه اندازی و آزمایشات نهایی تا تحویل به بهره بردار را شامل می شود ، با توجه به پیجیدگی و حساسیت های این بازرسی ها که میبایست در ایران و گشورهای خارجی انجام شود نیاز به تخصص های گسترده ای را تعریف می کرد. خوشبختانه حضور تعدادی موسسات خارجی در کنار شرکت های بازرسی ایرانی در انتقال تکنولوژی بسیار راه گشا بود از جمله شرکت آی جی اس که نمایندگی بازرسی موسسه بین المللی لوید آلمان GL را از سال ها قبل به عهده داشت، بخصوص در حوزه فلات قاره OFFSHORE که تا مدت ها در انحصار شرکت GL بود به هوراه سمینار هاو دوره های آموزشی که بر گزار شد تاثیر به سزایی در توسعه فنی و تخصصی بازرسی صنعتی داشته است .
همانطور که ذکرشد، بازرسی حین ساخت تاسیسات و تجیزات صنعتی یک فرآیند گسترده است که از تایید طراحی یک سازه، مخزن و غیره ،تایید و نظارت بر ساخت قطعات منفصل و ماشین آلات، نظارت بر حمل، نظارت بر نصب، تایید آزمایشات مختلف در جریان ساخت و در مراحل نهایی، و اگر نیاز به جابجایی یک سازه تکمیل شده باشد (مثلا در حمل و نقل دریایی (OFFSHORE نظارت بر حمل و نقل ،نظارت بر راه اندازی و تحویل به بهره بردار را شامل می شود. این فرآیند ممکن است بصورت مشترک به چند شرکت بازرسی ارجاع شود.
لازم به تاکید است که در طول 20 سال گذشته قریب به اتفاق تمامی پروژه های فازهای پارس جنوبی و توسعه در مناطق نفت خیز اعم از خشکی یا دریا Offshore در جریان ساخت که ارزش آن ها بالغ بر صدها میلیارد دلار است توسط بازرسان در شرکت های بازرسی ایرانی انجام شده است که افتخار بزرگی برای صنعت بازرسی کشور به حساب می آید.
بازرسی محصولات حین تولید
بازرسی حین تولید بیشتر به معنی کنترل کیفیت محصول در جران تولید و یا بعد از آن است . بازرسی های کنترل کیفیت محصول شامل ایمنی محصول و بی ضرر بودن آن نیز هست. مثلا بازرسی حین تولید مواد غذایی شامل تایید کیفیت محصول و تضمین ایمنی و بی ضرر بودن آن نیز می شود که مستلزم استقرار سیستم های مدیریتی هم می شود.
- بازرسی مواد اولیه
- تایید قابلیت های فرآیند
- استقرار سیستم های مدیریتی
- نظارت بر جریان تولید محصول
- بازرسی محصولات تمام شده
- بازرسی های دیگر بر حسب مورد
بازرسی شامل نمونه برداری و آزمایش آن در مقاطع مختلف ،اعم از حین تولید و یا روی محصول تمام شده و صدور گواهینامه ایمنی و تایید کیفیت کالا برای ورود به بازار می شود که بخشی توسط خود تولید کننده انجام می شود و بخشی نیز بازرسان مستقل و یا توسط بازرسینی که می توانند بازرسین استاندارد یا نهادهای تایید کننده ایمنی و کیفیت محصول یا ارگان های نظارتی باشند.
بازرسی تجهیزات حین بهره برداری
سیستم مدیریت دارایی های فیزیکی که برای آن استاندارد ISO 55000 توسط سامان جهانی استاندارد تدوین شده زمینه گسترده ای برای بازرسی و فعالیت های تعمیر و نگهداری ماشین آلات ، تجهیزات و تاسیسات صنعتی بوجود آورده است. این استاندارد که مختصات یک سیستم مدیریتی است هدف آن نگهداری ارزش و کارآیی دارایی های فیزیکی در حین بهره برداری و افزایش کارآیی و قابلیت استفاده و ایمنی تجهیزات است. محدوده عمل آن فراتر از تنها بازرسی های ادواری است و شامل مهندسی قابلیت اطمینان Reliability Engineering و تکنیک های بازرسی های پیشرفته مثل بازرسی بر اساس ریسک RBI، و مناسبت برای استفاده FFS، مهندسی خوردگی وبسیار دیگرنیز می شود.
در سال های اخیر در کشور ما نیز این استاندارد به عنوان یک فعالیت نظام مند و سیستمی در حال شناخته شدن است و خوشبختانه موجب تحولاتی در بعضی سازمان ها و صنایع شده است. اولین سمینار در ارتباط با موضوع مدیریت دارایی های فیزیکی اوایل دهه 80 توسط آقای انتصاریان بر اساس استاندارد ((BS-PAS 55 که اولین استانداردی بود که در این مورد توسط موسسه استاندارد انگلستان تهیه شد و مبنای سری استانداردهای ISO 55000 قرار گرفت.
تجهیزات مورد استفاده در صنعت بازرسی
بسیاری از بازرسی هایی که مطرح شد بدون استفاده از تجهیزات و ابزارهای خاص قابل انجام نیستند. این ابزارها از یک چکش ساده، یک متر، یک آینه تا پیچیده ترین دستگاه های اندازه گیری و تجیزاتی با فناوری های پیشرفته روزاند که در بازرسی ها مورد استفاده قرار می گیرند . این که این دستگاه ها از چه نوعی باشند و چگونه باید با آنها کار کرد در حوزه بازرسی های فنی و مهندسی تعریف می شود . از جمله دستگاه های رادیوگرافی واولتراسونیک و بسیاری دیگر است که در حوزه بازرسی‌های غیر مخرب مورد استفاده قرار می گیرند. به غیر از تجهیزات بازرسی های غیر مخرب، باید از آزمایشگاه ها نام برد که فعالیت های شامل نمونه برداری و آماده سازی نمونه، آزمایش نمونه و صدورگواهینامه آزمون می شود. فعالیت های جانبی دیگری نیز مثل کالیبراسیون دستگاه های اندازه گیری را نیز باید بخشی از فرآیند بازرسی به حساب آورد.
علاوه بر این دستگاه های پیچیده تری وجود دارد که به صورت تخصصی در در فرایند های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند از جمله دستگاه هایی با استفاده از انواع حسگر ها صوتی و تصویری و حرکتی و غیره می باشد. با این حساب طیف بازرسی ها نیز با توجه به تجهیزاتی که در آن حوزه بازرسی مورد استفاده قرار می گیرد کاملاً متفاوت می شود. شاید سطح پیچیدگی فعالیت‌های بازرسی هم متاثر از تجهیزاتی است که در آن به کار می‌رود
بازرسی در انقلاب صنعتی چهارم Industry 4.0
همراه با پیشرفت تکنولوژی در حوزه تجهیزات بازرسی و همچنین فناوری هایی که حاصل انقلاب صنعتی چهارم است مثل هوش مصنوعی ،اینترنت اشیاء ، دوقلوهای دیجیتال و بازرسی های مرتبط با فعالیت های رباتیک، بازرسی از راه دور و توسط پهباد و امثال آن ها یک تحول گسترده‌ای را در صنعت بازرسی ایجاد کرده و به سرعت درحال توسعه است. من پیش‌بینی می‌کنم در در ۵ تا ده سال آینده ماهیت بازرسی های چشمی یا ظاهری و یا بازرسی توسط تجهیزات و ابزارآلات و حسگر های مختلف کاملا متفاوت خواهد شد. علاوه بر آن سیستم های مدیریتی که مبتنی بر برنامه های نرم افزاری که فعالیت های بازرسی را در جریان تولید محصول و بازرسی هایی که در حوزه دارایی های فیزیکی اداره و مدیریت می کنند بر حوزه های بازرسی تاثیرگذار خواهند بود. در نتیجه بسیاری از بازرسی هایی که در حال حاضر توسط انسان و یا تحت کنترل آن انجام می شوند در آنده به صورت خودکار و با استفاده از حسگرهای دقیق و پیشرفته صورت خواهد گرفت.
انجام این مصاحبه توسط خانم پیری صورت گرفته و در نشریه انجمن شرکتهای بازرسی و آزمونهای غیر مخرب ایران نیز منتشر شده است.