انرژی بدون فرآیند به دست نمی‌آید و تکامل بدون کیفیت+فیلم
دکتر رضا پدیدار،رییس کمیسیون محیط زیست و انرژی اتاق بازرگانی تهران؛همانگونه که استحضار دارید وقتی ما صحبت از انرژی میکنیم، درست است که با یک کلمه و یا یک اسم تخصصی مطرح می‌شود، اما در واقع انرژی یک فرآیند است. وقتی صحبت از فرآیند میکنیم به این ترتیب است که باید یک مسیر را طی‌کرده تا به اهداف و خواسته‌هایمان دست پیدا کنیم. وقتی از مسیر اجرایی و عملیاتی صحبت میکنیم، منظور این است که باید در گام اول این فرآیند را بشناسیم، یعنی قدرت شناخت داشته باشیم و وقتی قدرت شناخت خود را بالا می‌بریم، در این مسیر جریان احساسمان را هم درگیر میکنیم. تمام آدم‌های موفق در جامعه جهانی می‌توانند با شناخت و درگیر شدن احساسشان به واقعیت‌ها پی ببرند.
حوزه انرژی واقعیت‌های نهفته‌ای دارد که در تاریخ نفت در جهان که حدودا به 150 سال و در ایران به حدود 117سال می‌رسد، عمر کمی نیست. در مقایسه تطبیقی با سایر فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و تولیدی در جهان، حرفهای قابل گفتن دارد. برای این منظور چیزی که میتواند جریان انرژی را در دل مردم، نهادها و فعالیت‌های اداری در کشور نهادینه کند این است که هنگامی که زمینه شناخت حاصل شد، در تداوم مسیر اجرایی و عملیاتی خودش باید به یک موضوع خیلی مهمی فکر کند و آن کیفیت است. این بدین معناست که ما در هر مرحله‌ای که گام برمی‌داریم اگر از کیفیت مرحله قبل کاملا آگاه نباشیم و تسلط پیدا نکنیم، نمی‌توانیم مرحله بعد را اجرا کنیم. به همین دلیل است که انرژی یک مسیر فرآیندی است.
به عبارت دیگر در طول تاریخ در کشور عزیزمان ایران و همینطور در سایر کشورهای جهان که دارای منابع غنی هیدروکربنی هستند اقدامات خیلی زیادی صورت گرفته و مطالب خیلی زیادی مطرح شده است به ویژه در خصوص مسئله کیفیت، سرمایه‌گذاری‌های بزرگی صورت گرفته تا این فرآیند هرچه بیشتر کامل شود.
امروز که ما دهه دوم از هزاره سوم را پشت سر گذاشتیم، می‌بینیم که یک اتفاقاتی در مسیر فرآیندی انرژی به وجود آمده است که اگر ما بخواهیم حصول اطمینان خودمان را از دستیابی به برنامه‌ها و اهدافی که داشتیم و آن را در یک سبد یا یک نگاه کلی قرار بدهیم، باید کاملاً اطمینان داشته باشیم که کاری که انجام دادیم، منطبق با چارچوب‌ها و معیارهایی است که میتواند شاخص زندگی را در دستیابی به انرژی مطلوب به دست بیاوریم. وقتی صحبت از انرژی مطلوب می‌کنم منظورمام بازخور نهایی آن است.چون این انرژی اولیه که حاصل می‌شود در بهره‌گیری از تکنولوژی و دانش، تبدیل به انرژی نهایی می‌شود. انرژی نهایی، خواسته‌ها، نیازها و امیال ماست که به نتیجه می‌رسد و ما به رشد و شکوفایی دست پیدا میکنیم.
پس انرژی در زندگی همه ما یک نقش اساسی، کلیدی و مهم را بازی می‌کند. به همین دلیل است که کشورهای جهان در روند تکاملی خودشان به اهدافی مهمی دست پیدا کردند، در اوائل قرن بیستم به این نتیجه رسیدند که این مسیرها را از هم تفکیک کنند. در نیمه قرن20 این تفکیک‌ها تبدیل به تخصص شد و در آخر قرن بیستم تقریباً به صورت حرفهای و جدای از هم در شناخت فرآیند هر کدام از فعالیت‌ها به دست آمد که ما در آغاز هزاره سوم باید بگوییم که انرژی به تکامل واقعی خودش دست پیدا کرد.
بعد از آن درست است که اتفاقاتی پیش آمد و به عنوان مثال فضای مجازی رشد بی اندازه ای کرد و انقلاب صنعتی چهارم پدید آمد و نقش خودش را بازی کرد، اما در این مسیر انرژی به تکامل خود رسیده بود. تنها چیزی که ایجاد انقلاب صنعتی چهارم به وجود آورد، بحث کیفیت بود. کیفیتی که ما بتوانیم از انرژی که به دست میاوریم، بالاترین راندمان را داشته باشیم. این راندمان حد و اندازه نداشت و گروه‌هایی که جوانتر بودند و شتاب در رسیدن به خواسته‌هایشان داشتند، راندمان را بالاتر از آن چیزی می‌دیدند که سایر گروه‌ها مشاهده می‌کردند و به همین دلیل ما در هزاره سوم یعنی در دهه اول ۲۰۰۰ و در دهه دوم که ۲۰۲۰ هم رو به پایان است، عملاً ما به بازدهی در انرژی دست پیدا کرده‌ایم که در قرن بیستم برای آن پیشبینی نشده بود؛ یعنی یک تکامل. من رجوع می‌کنم به صحبت‌های ابتدایی خودم که انرژی بدون فرآیند به دست نمی‌آید و تکامل بدون کیفیت.
اگر که این دو موضوع بسیار با اهمیت را مد نظر قرار دهیم باید به این نتیجه کلی دست پیدا کنیم که در حال حاضر که کشور عزیزمان در مسیر رشد و شکوفایی خودش در برنامه‌های توسعه اقتصادی به خصوص برنامه توسعه اقتصادی ششم که مواجه با تحریم‌های ناجوانمردانه و محدودیت‌های بین‌المللی قرار گرفته است، چیزی که میتواند ما رادر این فرآیندکمک کند که به اهداف و خواسته‌هایمان دست پیدا کنیم بالابردن ضریب کیفیت است.
اگر ضریب کیفیت را در همین شرایط و محدودیت‌های تحریمی و سایر محدودیت‌هایی که حاصل از سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی و “سرمایه‌گذاری‌های سطح نگه داشت” در اختیار داشته باشیم و حفظ کنیم آنوقت می‌توانیم به مسیر خودمان ادامه و تداوم بدهیم و نگذاریم که در اثر این مشکلاتی که به کشور وارد شده ما خدای ناکرده دچار وقفه شویم.
به عبارت دیگر ما در حوزه انرژی یکسری مراحل اولیه داریم که مراحل شناخت است، مرحله دوم مرحله اجرا است، مرحله سوم دستیابی است و مرحله چهارم بهره برداری است. در هر کدام از این مراحل مکانیزم کیفیت و وصول اطمینان از آنچه که فکر و اجرا کردیم و به دست آوردیم، میتواند حتی در شرایط محدودیت‌های اقتصادی و اجتماعی همانند تحریم و آنچه را که امروز ما در اثر جنگ مجازی، جنگ واقعی، جنگ مرزی و سایر جنگها وارد کرده که عمدتاً حاصل از فرآینداقتصادی است، می‌توانیم با بالا بردن ضریب کیفیت از هر میزان امکاناتی که در اختیار داریم، بالاترین راندمان را بدست بیاریم. اینجاست که اگر که ما صحبت از فرآیندنفت میکنیم، باید اکتشاف را در همه حوزه‌های نفت و در تمام برنامه‌های دیگرمان نیز انجام بدهیم و به همین دلیل است که در حوزه اکتشاف صنعت نفت ما در سال ۲۰۱۹ از نظر میزان کشفیات، در جهان اول شد. چراکه ما فرآیند را رها نکردیم. در حوزه گاز هم به همین ترتیب بود. می‌دانید که ما دارای بالاترین ذخایر گاز در دنیا هستیم، اگر چه روس‌ها ادعا می‌کنند که ما اولین هستیم، ولی آن ادعا درست نیست و بر اساس آخرین مطالعات “بریتیش پترولیوم” ایران جایگاه اول را در جهان دارد و امروز اگر که ما توانستیم این جایگاه را برای خودمان ایجاد کنیم و بر اساس آخرین آمارها بیش از ۹۲ درصد از کشور را تحت پوشش گاز قرار دادیم و آنچه پایداری در طی ۵۰ ساله اخیر برای صنایع گاز ما به وجود آمده، این بوده که ضمن جریان توسعه، فرآیند توسعه کیفیت را در اختیار داشتیم که این پایداری را به وجود بیاریم و در مراحل تکمیلی این صنعت، ما فرآیند پالایش را داریم، همچنین دستیابی به تنوع فرآورده‌های هیدروکربونی را داریم و امروز ایران از نظر کیفیت محصول با سایر محصولات حوزه هیدروکربونی در کشورهای توسعه یافته، دست کمی ندارد. درست است که ما از نظر حجم یه مقدار با آنها فاصله داریم و اگر که ما بگوییم که بنزین تولید میکنیم با اکتان ۹۵ است، ممکن است خیلی از کشورهای دنیا اکتان ۹۸ را تولید کنند.
به هرحال ما بایدضریب کیفی خود در را در دستیابی به کتلیست‌های فرآیند تولید پالایشگاهی بالا ببریم و به آن سطح برسانیم، ولی در میانگین نسبی و نگاه تطبیقی خودش با کشورهای منطقه ما جایگاه اول را داریم. در حوزه پتروشیمی هم همینطور و اگر بگوئیم در دنیا میزان تولید محصولات پتروشیمی پایه حدود 87 محصول را در بر می‌گیرد، ما 37 محصول پایه‌ای را به طور مستقیم تولید میکنیم که دنیا خواستار آن است و به دلیل حفظ ضریب کیفی، ما توانستیم پایگاه خود را در صادرات محصولات پتروشیمی داشته باشیم. مصرف محصولات پتروشیمی ما برای خودمان کم نیست. اگر ما امروز بیش از ۶۰ میلیون تن محصول پتروشیمی تولید میکنیم نزدیک به ۳۵ میلیون تن را برای کشور و برای ساختار اقتصادی کشور مصرف میکنیم و بیش از ۲۵ تا ۲۷ میلیون تن را صادر میکنیم که منابع ارزی زیادی برای کشور نیز دارد و علت اینکه توانستیم ضریب صادراتی را برای خودمان حفظ کنیم، حفظ ضریب کیفی بوده است.
حالا من این بحث کلان را در حوزه انرژی برای شما تشریح کردم، در زندگی اجتماعی خودمان هم ما مواجه با همین مسئله هستیم. یعنی زمانی که ما از درب منزل بیرون می‌آئیم تا زمانی که به محل کارمان می‌رسیم، اگر بتوانیم در جریان این نقطه حرکتی خودمان از مبدا تا نقطه مقصد خودمان راندمان‌مان را بالا ببریم، به یک رضایت دست پیدا میکنیم.
پیشنهادم به همه عزیزانی که در حوزه کیفیت فعالیت می‌کنند این است که انجام مسئولیت‌های کیفی همانند همان مسئولیتی است که ما از نظر ارزشی در زندگی اجتماعی خود داریم. اگر ما از نظر ارزشی یک معیارهایی را برای خودمان قائلیم، کیفیت هم اعتقادی است و دست کمی از دیگر معیار‌ها ندارد.