در تبيين و شناخت بيشتر براي نقش پذيري مقوله كيفيت در دنياي حاضر و نيز روند رشد پذيري آن در آينده و نيز آنچه كه امروزه بعنوان يك عامل كليدي و نيز رقابتي در صحنه زندگي اجتماعي و حرفه اي مطرح مي باشد ناظر بر اين مطلب بسيار مهم است كه آينده صنعت و اثر گذاري آن در روند فعاليت هاي بويژه اقتصادي چگونه بوده و از چه طريق مي توان جريان هوشمند سازي براي آينده را پيش بيني و يا ترسيم نمود.
ادغام دنياي فيزيكي با دنياي مجازي بعنوان يكي از نتايج موثر برقراري سامانه هاي فيزيكي – مجازي آغاز گر عصر جديدي به سمت انقلاب صنعتي چهارم است كه با نام كارخانجات هوشمند ناميده شده و برقراري سامانه هاي فيزيكي – مجازي در فرآيند توليد محصول موجب تولد كارخانجات هوشمند گرديد كه در مقايسه با روش هاي سنتي توليد محصولات ، داراي كيفيت بالاتر، سرعت توليد بيشتر و مزاياي اقتصادي ديگري بودند . كارخانجات هوشمند بر اساس توسعه پايدار و ايجاد كسب و كار خدمات محور تعريف مي شوند و انطباق پذيري، انعطاف پذيري ، قابليت خود تطبيقي و مديريت خطر پذيري و تاب آوري از ديگر خصوصيات كارخانجات و فعاليت هاي توليدي هوشمند معرفي شده است . علي الاصول ، ايده ايجاد كارخانجات هوشمند با استفاده از شبكه اي قابل انعطاف از سامانه هاي محصولات فيزيكي – مجازي محور كه تا حد بسيار زيادي و بصورت خودكار بر فرآيندهاي توليد نظارت دارند محقق مي شود . سيستم هاي توليد منعطف كه قادر به پاسخگويي بلادرنگ به شرايط پيراموني هستند، به فرآيندهاي توليد سنتي اجازه مي دهند تا به سرعت بهينه سازي شوند .
مزاياي كارخانجات و شركت هاي توليدي هوشمند تنها محدود به شرايط توليد نمي باشند، بلكه آنها توانايي انطباق و بهينه سازي را در شبكه اي جهاني كه فرآيند هاي توليد در آنها در اختيار بيش از يك مجري است را دارند . همچنين ايجاد تحول در نوآوري خلق محصولات ، صرفه جويي در مصرف هزينه و زمان باعث خلق مدل توليدي پايين به بالا شده و باعث ايجاد ظرفيت هاي شبكه اي و فرصت هاي بي شمار و جديد فروش و كسب و كار خواهد شد و خط توليد هوشمند مزاياي بسيـــاري را روانه خطوط توليد هاي سنتي خواهد كرد . در اين رابطه بد نيست يادآري نمايم كه فرآيند هاي توليد فيزيكي – مجازي ، ماشين هاي هوشمندي را فراهم كرده است تا سيستم هاي اجرايي تداركات و نيز تسهيلات توليد موجب تركيب بي همتايي بر مبناي فن آوري اطلاعات و توليدات شبكه اي باشند . لازم به توضيح است كه يكي از پروژه هاي ده گانه آينده نگر كه توسط دولت آلمان بعنوان بخشي از برنامه استراتژي هاي پيشرفته سال 2020 به جهت پيگيري اهداف مبتكرانه در يك بازه زماني 10 تا 15 ساله براي رويا رويي با انقلاب صنعتي چهارم هدف گذاري شده است ، فرصت هاي بزرگي را براي كشور آلمان به جهت تضمين نقش تكنولوژيكي و استمرار رهبري اين كشور بعنوان توسعه دهنده بازار مناسب براي ” انقلاب صنعتي چهارم ” بوجود مي آورد . آلمان شرايط ايده آلي براي تبديل شدن به يك رهبر جهاني در ارائه راهكارهاي مبتكرانه ، خلاقيت ، تكنولوژي توليدات اينترنت محور و ارائه خدمات مربوط به آن داراست . رهبري تكنولوژيكي در زمينه توليدات، خودكار سازي و سامانه هاي نهفته نرم افزار محور و همچنين شبكه صنعتي قدرت مند تاريخي آن، زير بنايي است براي موفقيت هاي طولاني مدت آلمان در پروژه هاي مرتبط با انقلاب صنعتي چهارم كه يكي از افتخارات بزرگ اين كشور تلقي مي شود . امروزه انقلاب صنعتي چهارم بر پايه نظام كيفيت توليدات و نيز محصولات نهايي، اقدام به تهيه و ارائه نقشه راه ملي كشور آلمان بعنوان يكي از كشورهاي پيشرو در اجراي برنامه هاي زيربنايي براي تحقق اين امر در سطح ملي و بين المللي و بررسي مسير طي شده توسط اين كشور شده است . با توجه به پيشرفت هاي گسترده جهاني و با عنايت به نكات پيش گفته ، ايران مي تواند نقش كيفيت هوشمند را با بهره گيري از پتانسيل هاي بخش خصوصي مشابه آنچه كه در مثال بالا بدان اشاره رفت با كمك و همكاري كليه تشكل هاي حرفه اي و تخصصي و نيز با نظارت و مهارت تخصصي انجمن ملي كيفيت ايران به سرانجام مقصود برساند . براي شكل گيري و تحقق اين مهم نياز به يك ايده جهاني سازي شده داريم كه مي تواند از طريق ايجاد كارخانجات هوشمند با استفاده از شبكه اي قابل انعطاف از سامانه هاي محصولات فيزيكي – مجازي محور كه تا حد بسياري و بصورت خود كار بر فرآيند هاي توليد نظارت دارند محقق شود . سيستم هاي توليد بطور كلي منعطف كه قادر به پاسخگويي بلادرنگ به شرايط پيراموني هستند ، به فرآيند هاي توليد سنتي اجازه مي دهنـــد تا به ســـرعت بهينه سازي شوند . مزاياي شـــكل گيري و فعال سازي كارخانجات هوشمـــند تنها محدود به شرايط توليد نمي باشند. بلكه آنها توانايي انطبـــاق و بهينه سازي را در شبكه اي جهاني كه فرآيند هاي توليد در آنها در اختيار بيش از يك مجري است را دارند . همچنين ايجاد تحول در نوآوري خلق محصول ، صرفه جويي در مصرف هزينه و زمان باعث خلق مدل توليدي پايين به بالا شده و باعث ايجاد ظرفيت هاي شبكه اي و فرصت هاي بيشمار و جديد فروش و كسب و كار خواهد شد و خط توليد هوشمند مزاياي بسياري را روانه خطوط توليدات سنتي خواهد كرد . ضمنا” يكي از ويژه گي هاي بارز كيفيت هوشمند فرآيند هاي بهينه شده فيزيكي – مجازي در توليد محصولات مي باشد كه واحدهاي مختلف كارخانجات هوشمند داراي توانايي تعيين زمينه فعاليت، خصوصيات پيكر بندي ، شرايط توليد و همچنين ارتباطات مستقيم و بي سيم از راه دور با ساير واحدها هستند . در اين موقعيت و با بهره گيري از نظام هوشمند سازي كيفيت به راحتي مي توان خصوصي سازي خط توليد بر اساس نياز مشتري را ايجاد و فعال نمود . در اين زمينه و از طريق تلفيق هوشمندي از سيستم هاي توليدي ايده آل با توجه به فاكتورهاي مهم خصوصيات محصول، هزينه ها ، تداركات كالا ، امنيت فيزيكي ، قابليت اطمينان ، زمان و نيز در پايان به ملاحظات زيست محيطي پرداخته و توجهي در محدوده برنامه ها براي آن قايل شد. در اين رابطه لازم به توضيح است كه يكي از روش هاي روزآمد و نيز كارآمد ، توليد بر اساس بهره وري منابع است . بدين ترتيب ضرورت طراحي تنظيمات براي آرايش نيروي انساني كارآمد و ماهر را بانجام رساند . چرا كه ماشين براي چرخه كار با نيروي انساني قابل و كيفي سازگار مي شود . در اين ارتباط نقش كيفيت هوشمند با بهره گيري از شبكه ابري هوشمند در انقلاب صنعتي چهارم كاملا” مشهود و نشانگر جريان پوياي ورود مواد اوليه هوشمند، فرآيند هاي هوشمند و در نهايت محصولات هوشمند براي سرمايه گذاران خواهد بود . در اين حالت هر يك از كارخانه هاي مورد هدف لازم است براساس يك برنامه ريزي منسجم و چارچوب سياستي و برنامه هاي اجرايي و عملياتي در ارتباط بوده و با مدل سازي ارتباطي برنامه هاي كاربردي براي حركت ماشين ها را بدست آورد . براي استقرار يك شبكه كيفيت هوشمند مي توان از مدل كارخانجات هوشمند در انقلاب صنعتي چهارم كه در اتحاديه اروپا طراحي و پياده سازي شده است بهره گرفت و نسبت به اجراي مرحله اي آن اقدام نمود .
ضمنا” براي استقرار شرايط لازم مي توان از مدل هاي اجرا شده در كشورهاي اروپايي نظير كشور آلمان بعنوان رهبر بازار نيز توسعه دهنده فرآيندهاي فيزيكي و مجازي در سال 2020 ، استفاده نموده و از اين طريق يك بسته جامع از سياست هاي ملي و برنامه هاي سرمايه گذاري و نيز فعاليت هاي لازم آن تهيه و ارائه نمود.
در كلام پاياني و در تحقق اين بحث اساسي و سرنوشت ساز در دهه سوم قرن بيست و يكم بايد گفت كه ا ستراتژي فناوري هاي پيشرفته بر پايه يك برنامه كيفي و در چارچوب هدف گرايي و به جهت هم گرايي و گرد هم آيي ملي ميان تمامي دست اندر كاران فناوري ها و ابداعات پيشرفته آغاز شده و ابتكار عمل تركيب منابع مالي تمامي وزارت خانه هاي مسئول در امر جنبش نقش كيفيت هوشمند در انقلاب صنعتي چهارم ، ميان تمامي دست اندر كاران فناوري ها و ابداعات پيشرفته مورد اشاره آغاز بشرطي كه تركيب منابع مالي وزارت خانه ها در قالب بودجه تحقيقاتي معادل ميلياردها تومان سالانه براي گسترش پيشرفته ترين مراحل فني پروژه در قالب كمك هزينه هاي تحقيقاتي و از طريق خبرگان تخصصي به ارمغان آورد . در اين صورت اهداف تعيين شده در برنامه استراتژي هاي پيشرفته سال 2020 كه در سال 2021 آغاز شده است ، ادامه و گسترش خواهد يافت .
اين برنامه ها ناظر بر حقي است براي برنامه هاي قبلي كه در آغاز هزاره سوم آغاز شده بود و در ادامه موفقيت هاي ابتدايي برنامه هاي قبلي براي تثبيت جايگاه رهبري هر كشور شامل تشديد شراكت ميان علم و صنعت و تداوم اصلاح شرايط عمومي براي خلق ابتكارات در قالب برنامه استراتژي 2021 در زمينه هاي مهم نظير : شرايط اقليمي ، موقعيت انرژي از مرحله توليد تا مصرف ، بهداشت و تغذيه ، حمل و نقل ، امنيت و نيز ارتباطات گام هاي موثري برداشته شود . در اين حالت تحقيق براي نوآوري كيفيت در حوزه سامانه هاي فناوري اطلاعات براي انقلاب صنعتي چهارم مي تواند از تحقيقات نوآورانه در حــوزه فناوري اطلاعات ( شامل سامانه هاي فناوري اطلاعات براي انقلاب صنعتي چهارم ) در قالب برنامه فناوري اطلاعات كيفي 2021 ، تحقيقات براي نوآوري هاي پيشرفته و استراتژي دولتي از سوي معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري براي تمامي گروه هاي علاقه مند توسعه داده شود . تمركز ويژه تحقيقات مذكور در حوزه فناوري اطلاعات و با زير شاخه هاي كسب و كار جديد و روش هاي توليد و نيز اينترنت اشياء و خدمات مي باشد كه بر پايه فعاليت هاي تحقيقاتي انجام شده مويد اين واقعيت هستند كه حوزه هاي سامانه فيزيكي – مجازي اينترنت اشياء و خدمات و نيز انقلاب صنعتي چهارم همگي واجد شرايط سرمايه گذاري هستند . تحقيقات در حوزه سامانه هاي نرم افزاري به سه سرشاخه معين تقسيم شده اند :
- سامانه هاي نهفته با تمركز ويژه بر نرم افزارهاي قدرتمند سامانه هاي نهفته با ارتباط با الكترونيك ، فناوري اطلاعات و فناوري ريز سامانه ها .
- واقعيت شبيه سازي شده براي زير ساخت ها ، واقعيت مجازي و هوش محيطي ، تدارك اطلاعات و توسعه نرم افزارها براي محاسبات پيشرفته
- تعاملات في مابين ماشين ها و انسان ها با استفاده از فناوري هاي زباني و رسانه اي ، پردازش اطلاعات زيستي و خدمات رباتيك و كاربرد آنها
هر سه شاخه ذكر شده با استفاده از فناوري هاي ميان بخشي مهندسي نرم افزار و با تمركز اختصاصي بر اولويت هاي استراتژيك نرم افزارهاي سامانه هاي نهفته و زير ساخت هاي آن و همچنين واقعيت مجازي در انقلاب صنعتي چهارم تكميل خواهند شد .
دکتر رضا پديدار ؛ رئيس كميسيون انرژي و محيط زيست اتاق تهران