جایزه ملی کیفیت ایران

مدیریت کیفیت محصول در مسیر موفقیت پایدار سازمان :

 

مدل جایزه ملی کیفیت ایران با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و همچنین ویژگی سازمان های ایرانی با بهره‌برداری از دانش روز مدیریت طراحی شده است، و بعبارتی یک مدل کاملا ملی محسوب می گردد که قابلیت بهره‌برداری از سوی سازمان های خارجی را نیز دارا می باشد. این مدل به منظور خود ارزیابی توسط سازمان ها اعم کوچک و بزرگ، تولیدی و خدماتی، دولتی یا خصوصی در مسیر یک محصول یا گروه محصولی با نام تجاری مشخص طراحی شده است. در این مدل کلمه محصول به انواع کالا و خدمات و گروه های همگون از آن ها، اطلاق می شود. با توجه به اینکه تولید مستمر محصول با کیفیت پایدار )در همه ابعاد آن شامل مطلوبیت، قیمت ، شرایط تحویل و زمان( در سازمان های سرآمد مقدور است، در مدل ملی جایزه ملی کیفیت علاوه بر اصول هشتگانه مدیریت کیفیت، ارزش های بنیادی هشتگانه سرآمدی نیز جاری است، به عبارت دیگر در این مدل به طور موازی از دانش روز مدیریت کیفیت محصول با تعریف مناسبت برای مصرف و سرآمدی سازمان با تعریف رضایت متوازن ذینفعان، بهره برداری شده است. برای طراحی معیارها و زیر معیارهای مدل ملی فوق حتی المقدور از استانداردها و کتب مرجع مدیریت کیفیت و مدل های سرآمدی و راهنماهای آن ها با تمرکز بر نتایج پایدار حاصل از رضایت مشتری و مصرف کنندگان، استفاده شده است.

 

نحوه شکل گیری جایزه ملی کیفیت ایران

تفکر تشکیل جایزه ملی کیفیت ایران در سال ۱۳۸۱ شکل گرفت. پس از بررسی تجربیات عینی جوایز ملی کیفیت در سایر کشورها، کمیته ای از کارشناسان طراز اول مدیریت کیفیت کشور جهت تدوین بهترین روش جایزه ملی کیفیت ایران مدل های گوناگون جوایز مهم کیفیت دنیا خصوصاً مدل های مالکوم بالدریج، بنیاد کیفیت اروپا و جایزه دمینگ را در دستور کار خود قرار دادند و سپس گزارش اولیه خود را در خصوص شکل گیری جایزه ملی کیفیت ایران به سازمان ملی استاندارد ایران ارایه دادند. طرح شکل گیری جایزه ملی کیفیت ایران توسط ریاست وقت سازمان به شورای عالی استاندارد ارایه گردید و در تاریخ ۱۵/۳/۸۱ طی یکصدودومین جلسه این شورا، تشکیل جایزه ملی کیفیت ایران تصویب و جهت اجرا به سازمان ملی استاندارد ایران ابلاغ گردید که درپی آن شورای سیاست گذاری جایزه ملی کیفیت ایران، کمیته فنی و دبیرخانه این جایزه در محل سازمان ملی استاندارد ایران تشکیل گردید و طی جلسات متعدد مدل جایزه ملی کیفیت ایران براساس مدل بنیاد کیفیت اروپا تعیین گردید.

براساس مصوب مجلس شورای اسلامی ایران ؛این جایزه به عنوان تنها جایزه رسمی ،ملی و قانونی کشور در زمینه کیفیت است که لزوم دریافت تندیس زرین آن از دست عالی ترین مقام اجرایی کشور مصوب شده است.

 

نام گذاری روز ملی کیفیت در تقویم رسمی کشور

پس از شکل گیری جایزه ملی کیفیت ایران با تلاش های صورت گرفته روز ۹ نوامبر (روز جهانی کیفیت)مطابق با ۱۸ آبان توسط شورای عالی فرهنگ عمومی به عنوان روز ملی کیفیت نام گذاری و در تقویم رسمی کشور درج گردید و توسط کمیته فنی جایزه ملی کیفیت ایران مستندات لازم شامل: نظام نامه، روش اجرایی ارزیابی ها، سطوح مختلف جایزه، نحوه انتخاب متقاضیان براساس ارزش ها و زیرمعیارهای کیفیت و سرآمدی، راهنمای متقاضیان و فرم های تقاضانامه و راهنمای تکمیل اظهارنامه ها، تدوین شد.با تدوین مدل جایزه ملی کیفیت ایران و مستندات آن توسط کمیته فنی، شورای سیاست گذاری جایزه که درآن نمایندگانی از شورای عالی استاندارد و نیز کارشناسانی از بخش های گوناگون حضور دارند، در اولین جلسه خود در تاریخ پانزدهم مرداد سال ۱۳۸۲ مدل و مستندات ارایه شده از سوی کمیته فنی را تصویب کرد و در همان سال اولین دوره جایزه ملی کیفیت ایران برگزار شد. با برگزاری اولین دوره جایزه ملی کیفیت ایران تا آبان ماه سال ۱۳۸۵ که ۴ دوره جایزه ملی کیفیت ایران برگزار شد اقدامات فراوانی از جمله برگزاری دوره های متعدد آموزش متقاضیان و ارزیابان، عضویت در بنیاد کیفیت اروپا، راه اندازی سایت الکترونیکی و… انجام گردید و بهبود مداوم فرآیند جایزه حاصل شد.

چگونگی تدوین مدل نوین جایزه ملی کیفیت ایران(INQA)

گرچه برگزاری ۴ دوره جایزه ملی کیفیت ایران با مدل EFQM از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۵ دستاوردهای مهمی را به دنبال داشت ، اما با برگزاری دوره چهارم ، مسئوولان ذی ربط در یک تصمیم گیری ملی به این نتیجه رسیدند که برای اثربخشی بهتر این جایزه بایستی مدل نوینی تدوین گردد که در آن نگاه ویژه‌ای به ابعاد کیفیتی محصول وجود داشته باشد. پس از اینکه قرار بر تغییر مدل جایزه ملی کیفیت با تکیه بر کیفیت محصول و جلب رضایت مشتریان و حمایت از حقوق مصرف کنندگان شد و کمیته فنی جایزه ملی کیفیت ماموریت یافت تا منطبق بر این رویکرد یک مدل علمی و بومی را طراحی نماید کارگروه های کارشناسی در این کمیته شکل گرفت تا در یک برنامه زمانی مشخص مدل نوین جایزه ملی کیفیت را طراحی نماید.

برای تدوین مدل نوین جایزه ملی کیفیت علاوه بر آسیب شناسی مدل پیشین جایزه براساس تجربیات ۴ دوره قبلی و شناسایی نقاط مثبت آن، ویژگی های فنی ، اجتماعی و اقتصادی مدل نوین در سازمان های ایرانی مورد شناسایی قرار گرفت و سپس مدل های مشابه و تجربیات مجامع بین‌المللی در زمینه مدیریت کیفیت محصول و شاخص ها و معیارهای بین‌المللی ارزیابی کیفیت محصول مورد توجه قرار گرفت و با این رویکرد پیش‌نویس های اولیه مدل نوین جایزه ملی کیفیت ارایه گردید.سپس چند پیش‌نویس مدل توسط کارگروه ها به کمیته فنی جایزه ملی کیفیت ارایه گردید، کمیته فنی آنها را بررسی و سرانجام یکی از مدل های پیشنهادی را به عنوان پایه تدوین مدل جایزه ملی کیفیت انتخاب و پیشنهادات و نظرات تکمیلی خود را بر روی آن اعلام داشت.پس از انتخاب مدل پایه، یک کارگروه تخصصی در کمیته فنی ماموریت یافت تا این مدل را براساس پیشنهادات کارشناسی اعضای کمیته فنی تدوین نموده و ویرایش اولیه آن را جهت بررسی بیشتر به کمیته فنی ارجاع دهد.با آماده شدن ویرایش نخست مدل در خردادماه سال ۱۳۸۶ اعضای کمیته فنی طی جلسات متعددی بررسی خود را بر روی مدل پیشنهادی آغاز و ضمن تدوین معیارها و زیرمعیارها و انجام ویرایش بر روی آن، سرانجام مدل تکمیل شده را از تصویب خود گذراند و جهت تصویب در آذرماه همان سال به شورای سیاست گذاری جایزه ملی کیفیت ارجاع نموده و این شورا نیز با این مدل موافقت و آن را به تصویب رساند.

ویژگی های مدل نوین
مدل جایزه ملی کیفیت ایران با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و همچنین ویژگی سازمان های ایرانی با بهره برداری از دانش روز مدیریت طراحی شده است، و بعبارتی یک مدل کاملا ملی محسوب می‌گردد که قابلیت بهره برداری از سوی سازمان های خارجی را نیز دارا است. این مدل به منظور خود ارزیابی توسط سازمان ها اعم از کوچک و بزرگ، تولیدی و خدماتی، دولتی یا خصوصی در مسیر یک محصول یا گروه محصولی با نام تجاری مشخص طراحی شده است. در این مدل کلمه محصول به انواع کالا و خدمات و گروه های همگون از آن ها، اطلاق می شود. در مدل ملی جایزه ملی کیفیت ایران علاوه بر اصول هشت گانه مدیریت کیفیت، ارزش های سرآمدی نیز جاری است، به عبارت دیگر در این مدل به طور موازی از دانش روز مدیریت کیفیت محصول با تعریف مناسبت برای مصرف و سرآمدی سازمان با تعریف رضایت متوازن ذی نفعان، بهره برداری شده است. برای طراحی معیارها و زیر معیارهای مدل ملی فوق حتی المقدور از استانداردها و کتب مرجع مدیریت کیفیت و مدل های سرآمدی و راهنماهای آن ها با تمرکز بر نتایج پایدار حاصل از رضایت مشتری و مصرف کنندگان، استفاده شده است. مواردی که طراحی مدل بر آن ها تاکید دارد عبارتند از: تعادل در منافع ذی نفعان، مدیریت راهبردی کیفیت محصول، فرآیند گرایی، تضمین کیفیت، مشتری مداری، یادگیری و توانمندسازی، مدیریت زنجیره تامین، بهره وری در مصرف منابع، مسئولیت اجتماعی و زیست محیطی که در فرآیندهای، توسعه تکنولوژی، طراحی مفهومی محصول، طراحی و تکوین تفصیلی محصول، فرآیند های ساخت و تولید و تحویل محصول، خدمات و پشتیبانی پس از فروش، عملکرد و رفتار زیست محیطی، از شروع طراحی محصول تا پایان دوره عمر آن، قابل شناسایی است.

اهداف جایزه ملی کیفیت ایران ( INQA )
در سال‌های اخیر جوایز ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی متعددی در حوزه‌های کیفیت، بهره‌وری و سرآمدی کسب وکار در کشورها و مناطق مختلف جهان نظیر اروپا‌، امریکا‌، کانادا‌، ژاپن‌، استرالیا و حتی کشورهای در حال توسعه، بوجود آمده است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که بیش از ۷۰ کشور جهان دارای مدل جایزه ملی کیفیت هستند. این جوایز ابعاد مختلفی دارند، از یک سو مفاهیم کیفیت و سرآمدی کسب وکار را به زبان شیوا بیان کرده و یک الگوی نظام‌مند و ساخت‌یافته برای طرح‌ریزی و استقرار نظام‌های مدیریت کیفیت جامع ارایه می‌نمایند و از سوی دیگر یک ابزار سیستماتیک خود ارزیابی می‌باشند و به سازمان‌ها کمک می‌کنند که نظام مدیریت و عملکرد خود را بر اساس معیارهای معین ارزیابی نموده (وحتی با سایر سازمان‌ها مقایسه نموده) و با حرکت بسوی نظام مدیریت کیفیت جامع‌، اهدافی متعالی همچون افزایش رضایت مشتری‌، بهبود کیفیت محصولات و خدمات، افزایش مشارکت کارکنان‌، بهبود مستمر، دستیابی به نتایج پایدار مالی و اقتصادی و… را محقق سازند.
نظام‌های جوایز کیفیت و سرآمدی کسب وکار در هر جامعه‌ای که شکل گرفته‌اند، با خود ارمغانی چون پیشرفت و بهبود به همراه داشته‌اند. همچنین این جوایز توانسته‌اند با الگودهی به سازمان‌ها، مفاهیم و روش‌های مدیریتی آنها را نیز جهت داده و آن‌ها را بسوی بهبود مستمر و رشد و تعالی سازمانی حرکت دهند. با این مقدمه، نمونه‌هایی از اهداف جایزه ملی کیفیت ایران با رویکرد کیفیت محصول، ذکر می‌شود :

۱) افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت کیفیت و ضرورت توجه بیش از پیش به آن در سطح جامعه.

۲) حرکت بسوی نظام مدیریت کیفیت جامع با در اختیار داشتن یک متدولوژی اجرایی علمی.

۳) امکان ارزیابی سازمان‌های کشور بر اساس معیارهای علمی ارزیابی عملکرد با رویکرد مدیریت کیفیت محصول.

۴) امکان خودارزیابی سیستماتیک توسط سازمان‌ها و شناخت نقاط قوت و زمینه‌های قابل بهبود با تمرکز و محوریت کیفیت محصول، مقایسه با سایر سازمان‌ها و تشویق سازمان‌ها برای انجام عملیات خود ارزیابی.

۵) امکان شناسایی دستاوردهای موفق سازمان‌ها در زمینه بهبود کیفیت و معرفی آنها به سایر سازمان‌ها به منظور الگوبرداری.

۶) ایجاد انگیزه رقابت در سازمان‌ها برای بهبود دائمی کیفیت (کیفیت محصولات و خدمات تولیدی و فرآیندها) در گروه‌های محصولی ده‌گانه.

۷) شناسایی و معرفی سازمان‌های برتر کشور و تایید و ارج نهادن تلاش سازمان‌ها در راستای بهبود کیفیت محصولات.

۸) افزایش توان رقابت پذیری سازمان‌های کشور در سطح ملی و بین‌المللی و همچنین افزایش سازگاری آن‌ها با بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی.
۹) توجه ویژه به ویژگی‌ها و الزامات اقتصادی حال و آینده کشور و لزوم افزایش کیفیت محصولات و خدمات سازمان در جهت حضور در فضای ملی و بین المللی (صادرات).

فواید برای سازمان ها
شناخت نقاط قوت و زمینه های قابل بهبود با تمرکز و محوریت کیفیت محصول و تمرکز بر استراتژی کیفیت ایجاد زمینه هایی به منظور افزایش کیفیت محصول و بهبود مدیریت کیفیت محصول و نهایتاً افزایش قدرت رقابت و افزایش سهم بازار
سنجش قابلیت های سازمان و محصول، در برابر سازمان های مشابه و یا رقبا
ارایه یک نگرش واقع بینانه در بین سازمان در ارتباط با کیفیت محصول به اشتراک گذاری و فراگیری روش ها و موفقیت های سایر سازمان ها در زمینه مدیریت کیفیت محصول دریافت گواهینامه های اهتمام، اشتهار و تندیس جایزه ملی کیفیت ایران امکان بهره برداری از امتیازات تبلیغاتی گواهینامه ها عطف به محصولات و خدمات