امروزه برای تعریف CSR (مسئولیت اجتماعی شرکتی) از مفاهیم متعددی استفاده می شود، مسئولیت اجتماعی، شهروندی سازمانی، عملکرد اجتماعی، کسب و کار پایدار و مسئولانه و یا کارآفرینان مسئولیت دارند بر روی 3 موضوع انتظارات، اهداف و ارزش های جامعه تمرکز کنند ( Bowen 1953 ). در ارتباط با بررسی CSR و نظریه های سازمانی، جامعه شناسان به مفهوم مشروعیت و همبستگی سازمان و جامعه رسیده اند بنابراین CSR به عنوان یک ساختار اجتماعی نظریه ای است که نمی توان نسبت به آن بی تفاوت بود. چشم انداز و مفهوم CSR در کسب و کار به مرور توسعه پیدا کرد و اصول مسئولیت اجتماعی در سطح نهادی، سازمانی و فردی تحت عنوان فرآیندهای پاسخگویی اجتماعی، ارزیابی محیطی و مدیریت ذی نفعان و موضوعات مهم تعریف گردد و خروجی های CSR به عنوان اثرات اجتماعی برنامه ها و سیاست های سازمان مطرح شد ( Wood 1991 ). این مفهوم مشابه تعریف CSR در حال حاضر و دربرگیرنده ابعاد اصلی آن می باشد. اواخر قرن 20 ، نظریه CSR به پایداری سازمانی مرتبط گردید و بیشتر مورد توجه قرار گرفت. پایداری تنها به معنای پایداری زیست محیطی نیست. کمیسیون مسئولیت اجتماعی اتحادیه اروپا ( 2006) CSR را به عنوان مفهومی که بواسطه آن شرکتها، اجتماع و محیط زیست ادغام گردیده و در اقدامات و تعاملات با ذی نفعان بر پایه فعالیت های داوطلبانه نمود پیدا می کند. اصل داوطلبانه نشان می دهد که اصول CSR باید بخشی از ارزش ها، سیاست ها و اهداف کلی سازمان باشد تا به فرهنگ و تعهد مدیریت و کارکنان تبدیل گردد.
CSR و کیفیت
حلقه گم شده CSR و کیفیت) اتصال و منبع قدرتمندی است که توجه زیادی به آن نشده است(
ابزارهای کیفیت متفاوتی به منظور کاهش فرآیندها، کاهش ضایعات، بهبود بهره وری و کارایی در صنعت شناخته شده اند ولیکن در فضای کسب و کار مفهوم و رویکرد CSR بطور گسترده ای شناخته نشده است. بخش عمده ای از آنچه ما تحت عنوان پایداری می نامیم ریشه عمیقی در کیفیت دارد. محققان نبز به تغییرات وسیع در مفهوم کیفیت اشاره نموده اند و اثبات شده که مفهوم کیفیت در حال حرکت به مرحله جدیدی است. در این ارتباط ارزیابی و نظارت بر یکسری از مراحل سازمان فراتر رفته و تاکید بر گسترش و ادغام تمام جنبه های مدیریت سازمانی وجود دارد که به عنوان دیدگاه ” سهام داران درباره نظریه کیفیت ” تعریف می شود.
شواهد نیز نشان می دهد اصول CSR به خوبی در سیستم های مدیریت کیفیت ادغام شده است. از طرفی CSR نیز با تمرکز بر بهره وری انرژی، ارزیابی و سنجش زنجیره تامین، مشارکت تامین کنندگان، کاهش ضایعات و تمرکز بر ارزش مشتری دارد که از چالش های قدیمی در ارتباط با مدیریت کیفیت بوده و در راستای برطرف نمودن این چالش ها رویکرد سیستمی مدیریت کیفیت در ابزارهای تحلیلی سازمان به منظور بهبود سازمان، محصولات و خدمات ایجاد شده است.
پیاده سازی فعالیت های CSR در ارتباط با کارکنان در دراز مدت هزینه های سازمان را کاهش می دهد، وفاداری و تعهد را افزایش داده و کیفیت کلی عملکرد فرآیندها را بهبود می بخشد.
سیستم مدیریت کیفیت چارچوبی برای اجرای سیاست، استراتژی، فعالیت ها و فرهنگ CSR در تمامی سطوح مدیریت ایجاد می کند که پایه ای است برای سیاست های توسعه پایدار، تعهد کارکنان، مدیریت و بهبود مستمر عملکرد.
کلید موفقیت سازمان ترکیبی از تمرکز بر کیفیت در سطوح فرآیندی و پیروی از نیازهای ذی نفعان و جامعه در راستای رفاه اجتماعی برای خلق ارزش می باشد.
هم CSR و هم کیفیت می خواهند در نهایت به یک نقطه برسند: جلوگیری از شکست های شرکت ناشی از شکست های مدیریتی و حاکمیتی، ولیکن در هر دو موضوع شباهت ها و تفاوت هایی وجود دارد.
نقاط اشتراک کنترل کیفیت و CSR :
هنگامیکه مدیریت پیشگیرانه کیفیت وجود دارد CSR مطرح می شود به عنوان مثال در فعالیت های مربوط به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و یا نظارت بر فاضلاب، پسماندها و زباله های دفعی .
همانند CSR، کیفیت بر پایه ای از ارزش ها و باورهاست. مانند ” داشتن سال کاری بدون آسیب ” و یا ” زباله صفر”، ” مدیریت هزینه های خارجی ” و ” تقویت ارتباط بین کارکنان و مدیریت ” که در دنیای امروز این مسائل با محدودیت و نگرانی های روبرو است.
CSR نیز همانند کیفیت تمرکز بسیاری بر جامعه دارد چرا که نه تنها “رضایت مشتری” بر عملکرد سازمان تاثیر گذار است بلکه “بهبود کیفیت زندگی کاری” و “بهبود رضایت کارکنان” نیز بر آن بی اثر نیست.
تفاوت CSR با کنترل کیفیت :
CSR به دنبال کاهش هزینه هاست در حالیکه کیفیت بر ” مطابق بودن ” استفاده یا عدم استفاده، تجزیه و تحلیل اثرات و رفع نقاط گیر فرآیندهاست
بررسی ها نشان می دهد کیفیت و CSR کاملا همگرا می باشد. این اهمیت در ارتباط با انتشار ISO26000 که استانداردی در مورد مسئولیت اجتماعی است ، تقویت گردیده است . ISO26000 عاملی برای تعیین چالش های استراتژیک، حکومتی و رهبری برای هدایت عملیات، بهبود عملکرد و دستیابی به پایداری و نتایج آن است. این استاندارد ارتباط عمیق و ریشه ای بین افراد و سیستم های مدیریت کیفیت با ارائه راهنمایی هایی برای حقوق بشر، حقوق کار، شیوه های تجارت عادلانه، مسائل مربوط به مصرف کنندگان و توسعه جامعه ایجاد نموده است.
در بطن هر دو موضوع احترام به فرد، صداقت و شایستگی وجود دارد.
نتیجه گیری و رهنمودهایی برای مدیریت CSR :
ادغام CSR در سیاست ها و فعالیت های شرکت باعث بهبود کیفیت فرآیندها می گردد. افزایش رفاه کارکنان از دیگر نتایح حاصل از این تلفیق است و این امر حفظ وفاداری کارکنان به سازمان، به حداقل رساندن جابجایی کارکنان و پایداری بلند مدت را به دنبال دارد.
مدیریت کیفیت به عنوان پایه و کاتالیزوری برای توسعه مسئولیت اجتماعی شرکتی و نهادینه نمودن آن موثر می باشد.
در زیر رهنمودهایی برای مدیریت پایدار توصیه میشود:
1- بنگاه ها باید یک استراتژی برای مدیریت پایدار( مسئولیت اجتماعی) آماده کنند.
2- استراتژی های بنگاه در مدیریت،سازماندهی و عملیات های کسب و کار گنجانده شود.
3- بنگاه ها بر اساس ارزیابی ریسک،ماتریس اهمیت خود را تشکیل دهند.
4- بنگاه ها ذینعانشان را در فرایندهای بهبود اجتماعی و زیست محیطی دخیل دهند.
5- بنگاه ها همه تلاش ها،دستاوردها و ریسک های مداومشان را به نحو صادقانه و قابل استناد به مشتریان،مصرف کنندگان وو ذینفعان دیگر اطلاع دهند.
6- بنگاهها گزارش جامع مسئولیت اجتماعی (GRI ) را تهیه و در دسترس همگان قرار دهند.
- تایماز سید مصطفایی،رئیس هیئت مدیره شرکت همراه مدیریت آرمانی و دبیر جایزه مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی ایران
- ساناز احمدی فرد ، مدیر پروژه شرکت همراه مدیریت آرمانی